تاریخچه واژه «خیابان»/ یک دلقک نام «خیابان» را بر زبان‌ها انداخت!
تاریخ انتشار: ۱ خرداد ۱۴۰۲ | کد خبر: ۳۷۸۰۶۴۸۳
روزی که دلقک دربار ناصرالدین‌شاه تصمیم گرفت خندقی در فاصله میدان قیام کنونی تا چهارراه مولوی را پر کند، خودش نیز باور نداشت واژه خیابان را برای نخستین بار سر زبان‌ها بیندازد.
به گزارش برنا؛ «اسمال بزاز» نخستین گذرگاهی بود که در تهران با واژه خیابان شناخته شد. به همین دلیل، کسانی که در این معبر و اطراف آن زندگی می‌کردند، همه‌جا خود را «بچه خیابون» معرفی می‌کردند و بقیه می‌فهمیدند او ساکن خیابان اسمال بزاز است.
بیشتر بخوانید:
اخباری که در وبسایت منتشر نمی‌شوند!
مرحوم «عباس منظرپور» در کتاب «در کوچه و خیابان» که داستان‌های واقعی از تهران قدیم نوشته، گفته است: «کلمه خیابان واژه‌ای مغولی است. منتها آن مخلوقات (مغول‌ها) آن را خیاوان می‌نامیدند و آن، جاده مشجری بوده که به یک باغ بزرگ می‌پیوسته.»
او در ادامه نوشته است: «نخستین گذرگاهی که به این نام مسمی گشت، همین خیابان اسماعیل بزاز است. خیابانی به فاصله میدان شاه سابق (قیام کنونی) تا چهارراه مولوی.»
ناصری به نحوه ساخت و نامگذاری این معبر هم اشاره کرده و گفته است: «داستان آبادانی این خیابان به دوره ناصری برمی‌گردد و زمانی که شاه تصمیم گرفت تهران را بزرگ‌تر کند و خندق‌های اطراف تهران را پر کند و جایش خندق‌های جدیدی حفر کند. به دوروبری‌هایش هم گفت هر کسی این خندق‌ها را پر و آباد کند، زمین‌های دو سمت خندق از آن او می‌شود. اسماعیل بزاز که یکی از دلقک‌های دربار ناصرالدین‌شاه بود، این محدوده را برداشت و تصمیم به آباد کردنش گرفت. او بزاز، اما یک نابغه در طنزپردازی بود و در دربار به مناسبت‌های مختلف برنامه داشت. یک دسته نمایش هم درست کرده بود.»
بخت هم با اسمال بزاز یار بود و توانست به‌راحتی این خندق را آباد کند. منظرپور نوشته است: «اسمال‌بزاز در مجالس خارج از دربار به اجرای نمایش نمی‌پرداخته، اما شب عروسی پسر رئیس آجرپزها می‌رود و چنان هنرنمایی می‌کند که تا آن تاریخ نظیر نداشته. فردای جشن، پدر داماد می‌خواهد دستمزدی به او بدهد، اما نمی‌داند چگونه؟ اسماعیل بزاز به هیچ‌وجه زیر بار دریافت دستمزد نمی‌رود، ولی پس از اصرار فراوان پدر داماد می‌گوید: چون می‌خواهم اطراف خندق را بسازم، شما برای من مصالح بنایی بیاورید. پدر داماد و سایر مصالح‌سازان آنقدر حواله لوازم بنایی برای اسماعیل‌بزاز می‌فرستند که او نه‌تنها زمین‌های موات دو طرف خندق، بلکه تا فاصله بسیار خارج از خندق، به طرف جنوب را زیر ساختمان می‌برد.»
به این ترتیب، خندق پر و گذرگاهی در آن ایجاد می‌شود. بازاری‌ها و کسبه هم در این معبر مشغول به کار شدند و کارشان رونق گرفت. مردم نیز اینجا را به «خیابون اسمال بزاز» نامگذاری کردند.
ایجاد امکانات متنوع در خیابان
اسمال‌بزاز نه‌تنها به ایجاد این خیابان پرداخت، بلکه بناهای دیگری در اطراف آن ساخت. او همه ساختمان‌های شمال خندق را وقف مسجد خندق‌آباد می‌کند که پیش از او ساخته شده بود. در همان قسمت آب‌انبار بزرگی می‌سازد که تا پیش از لوله‌کشی شهر، آب شرب اهالی را تأمین می‌کرد. بزرگ‌ترین و آبرومندترین زورخانه آن روز را در همان خیابان می‌سازد و پای سرشناس‌ترین پهلوانان به آن باز می‌شود. همچنین یکی از بزرگ‌ترین حمام‌ها را در این خیابان می‌سازد که به اسمال بزاز معروف می‌شود. همین ساختمان‌ها و امکانات سبب شد تا افراد زیادی در اینجا به کسب و کار مشغول شوند و به بازارچه تبدیل شود.
خصوصیات اخلاقی و رفتاری اسمال بزار
نقل قول‌های متفاوتی درباره شخصیت اسماعیل بزاز وجود دارد. به عنوان مثال، «ناصر نجمی» نویسنده و مترجم گفته است: «اسمعیل ذاتاً مردی خوش قلب و انسانی شریف بود که در این اواخر ضمن مطربی به کار بزازی می‌پرداخت، ولی آنچه از کار مطربی و دلقکی به دست می‌آورد، به فقرا و مستمندان می‌بخشید.» در مقابل، برخی‌ها به شوخی‌ها و اعمال قبیح او در نمایش‌ها اشاره کرده‌اند که برای خنداندن شاه و درباریان انجام می‌داد که نمونه‌هایی از آن در کتاب یادداشت‌های روزانه «محمدحسن اعتمادالسلطنه» نویسنده و سیاستمدار نامدار عصر ناصری قابل مشاهده است. به هرحال، اسماعیل بزاز در اواخر عمر (حدود سال۱۲۶۸) دست از دلقک‌بازی و تقلید کشید و برای زیارت خانه خدا به مکه رفت. سپس از پول‌هایی که در مدت کار کردن در دربار جمع‌آوری کرده بود، مسجدی در نزدیکی خانه‌اش ساخت.
آیا این خبر مفید بود؟
نتیجه بر اساس رای موافق و رای مخالف
منبع: خبرگزاری برنا
کلیدواژه: بازی پدر زمین کسب و کار مسجد
درخواست حذف خبر:
«خبربان» یک خبرخوان هوشمند و خودکار است و این خبر را به‌طور اتوماتیک از وبسایت www.borna.news دریافت کرده‌است، لذا منبع این خبر، وبسایت «خبرگزاری برنا» بوده و سایت «خبربان» مسئولیتی در قبال محتوای آن ندارد. چنانچه درخواست حذف این خبر را دارید، کد ۳۷۸۰۶۴۸۳ را به همراه موضوع به شماره ۱۰۰۰۱۵۷۰ پیامک فرمایید. لطفاً در صورتی‌که در مورد این خبر، نظر یا سئوالی دارید، با منبع خبر (اینجا) ارتباط برقرار نمایید.
با استناد به ماده ۷۴ قانون تجارت الکترونیک مصوب ۱۳۸۲/۱۰/۱۷ مجلس شورای اسلامی و با عنایت به اینکه سایت «خبربان» مصداق بستر مبادلات الکترونیکی متنی، صوتی و تصویر است، مسئولیت نقض حقوق تصریح شده مولفان در قانون فوق از قبیل تکثیر، اجرا و توزیع و یا هر گونه محتوی خلاف قوانین کشور ایران بر عهده منبع خبر و کاربران است.
خبر بعدی:
تاریخچه آتش‌سوزی، پیوست ساخت‌وسازها باشد/بیمه در اسرع وقت کارشناسی را آغاز کند
ایسنا/گیلان استاندار گیلان، بر بلوک‌بندی منطقه حادثه دیده ناشی از حریق امامزاده ابراهیم تاکید کرد و ادامه داد: باید تاریخچه حوادث رخ داده در این منطقه پیوست همه اقدامات آینده به ویژه در بخش ساخت و سازها باشد.
اسدالله عباسی امروز، ۱۴ اردیبهشت ماه در جلسه ستاد پیشگیری، هماهنگی و فرماندهی عملیات پاسخ به بحران استان گیلان که با محوریت حادثه آتش سوزی شهرک امامزاده ابراهیم(ع) شفت برگزار شد، این اتفاق را ناگوار دانست که موجب خسارت دیدن جمعی از هم استانی‌ها شده و اظهار کرد: باید تاریخچه حوادث رخ داده در این منطقه پیوست همه اقدامات آینده به ویژه در بخش ساخت و سازها باشد.
وی با بیان اینکه شهرک امامزاده ابراهیم در سال های ۷۵، ۷۸، ۹۲، ۹۶ و اکنون ۱۴۰۳ شاهد آتش سوزی بوده است، افزود: اگرچه بعد از هر آتش سوزی سازه‌های جدید ساخته شده، اما باید همچنان به سمت ایمنی برویم.
استاندار گیلان از دستگاه‌ها خواست با محوریت فرمانداری پای کار رفع مشکل باشند و تصریح کرد: حضور فرماندار به همراه معاون و بخشداران در منطقه شیفتی باشد و حتما نظارت دقیق بر عملیات‌های کارشناسی و آواربرداری و صدور پروانه و... انجام گیرد.
عباسی با بیان اینکه ساخت و سازهای جدید به صورت بلوک‌بندی باشد و بین سازه‌ها فاصله ایجاد شود، تاکید کرد: اولویت در ساخت و ساز افراد کم برخوردار و بی‌خانمان و مددجو باشد، زیرا چنین افراد کل زندگی‌شان سوخته و با افراد دارا متفاوت هستند.
وی با اشاره به اهمیت اولویت و فوریت در مدیریت بحران، عنوان کرد: اسکان و تغذیه خانوارهای آسیب دیده در دستور کار باشد و اقلام مورد نیاز زندگی به آنان داده شود و در صورت لزوم، خانه ای را به صورت موقت اجاره کنند.
استاندار گیلان از نیروی انتظامی نیز خواست بر رفت و آمدها و نظم و امنیت منطقه نظارت داشته باشند و گفت: متولی ساخت و ساز در روستا بنیاد مسکن است و از هم اکنون مجوزها و پروانه‌های لازم صادر شود؛ البته افراد ساکن بومی می‌توانند با همکاری ادارات کل محیط زیست و منابع طبیعی از ظرفیت طرح هادی استفاده کنند؛ البته نسبت به ساخت و سازها در حریم رودخانه تجدیدنظر شود تا از حوادث آینده جلوگیری کنیم.
وی با بیان اینکه در آواربرداری‌ها به حریم واحدها توجه و خط کشی شود، خاطرنشان کرد: خانوارهای ساکن دائم از خانوارهای ساکن موقت تفکیک شوند، زیرا برخی از افراد زندگی و شغل و درآمدشان را از دست داده‌اند و باید اقدام به راه اندازی بازارچه‌های موقت برای این افراد کنیم.
عباسی از فرمانداری خواست فضاهای مناسب برای اسکان را تعیین کند و یادآور شد: بدون اجازه فرمانداری هیچگونه چادری نصب نشود.
وی از سازمان بسیج سازندگی استان خواست نسبت به احداث خانه برای محرومین منطقه برنامه ریزی کند و گفت: اولویت در ساخت و سازها با افراد کم برخوردار بوده و از ظرفیت نهادهای حمایتی نیز استفاده خواهیم کرد.
استاندار گیلان بر بلوک‌بندی منطقه تاکید کرد و ادامه داد: برای هر بلوک ایستگاه آتش‌نشانی تعریف شود، زیرا منطقه حادثه خیز بوده و باید فاصله فنی بین ساختمان‌ها رعایت شود تا از حوادث آینده پیشگیری کنیم.
عباسی با بیان اینکه از ظرفیت بنیاد مستضعفان برای ساخت برخی از واحدها استفاده خواهیم کرد، یادآور شد: سازمان‌های بیمه‌گر در اسرع وقت کارشناسی را آغاز کنند تا حق مردم اعمال شود.
وی با تاکید بر لزوم جلوگیری از تکرار این حادثه، بیان کرد: باید تصمیمات کارشناسی، علمی و قانونی مبنای عملکرد ما قرار گیرد و نقشه لازم را طراحی و اجرا کنیم.
انتهای پیام
تصاویر پدر ساواکی مهران غفوریان